O gotowości tej może być mowa jedynie, jeśli polegać można na tym, iż funkcjonariusze sądowi, wojskowi i policjanci „myślą prawidłowo”. Jeżeli nie są przekonani, że to, co robią, jest słuszne i uzasadnione, trzeba brać pod uwagę nieprzyjemną możliwość, że obrócą broń w niewłaściwą stronę. Używając terminów marksistowskich, powiedzielibyśmy, że ukształtowanie fałszywej świadomości jest kluczowym składnikiem systemu podtrzymującego kapitalistyczne państwo. Utrzymanie sił represji kosztuje; poleganie tylko na policji i armii przysporzyłoby wydatków, na które żadne państwo nie mogłoby się zgodzić. W dodatku o ile represje mogą skutecznie powstrzymać ludność przed działaniami przeciwko klasie panującej , o tyle sąznacznie mniej skuteczne, kiedy chce się zmusić do działań korzystnych dla interesów tej klasy.
Archive for the Nauka i teoria Category
PAŃSTWOWY APARAT
Czasami pracownicy sięgająpo osobliwą, ale skuteczną formę protestu, wykonując swoją pracę dokładnie według przepisów i unikając w ten sposób uruchomienia aparatu represji. Zapału i poświęcenia nie da się zadekretować, aczkolwiek mogłyby znacząco wpłynąć na stabilność systemu dominacji.Ponieważ państwowy aparat represji nie wystarcza, by zagwarantować interesy klasy panującej, potrzebny jest inny mechanizm, który Louis Althusser nazywa ideologicznym aparatem państwa. Składają się nań środki masowego przekazu, sztuki piękne, literatura, sport, instytucje religijne, rodzina, partie polityczne, związki zawodowe. A przede wszystkim szkoły.
W CELU ZROZUMIENIA
Zadaniem tych instytucji jest dostarczanie ludziom przekonywających uzasadnień, żeby postępować tak, jakby bez tego nie byli może skłonni postępować i podtrzymywali w ten sposób obecny system stosunków produkcji i władzy. Dla neomarksistów szkolnictwo w nowoczesnym społeczeństwie jest najważniejszym państwowym aparatem ideologicznym. W celu zrozumienia ideologicznej roli szkolnictwa przypomnijmy sobie podstawowe twierdzenie funkcjonalizmu sprawdźmy, w jakiej mierze pasuje, a w jakiej nie pasuje do dzisiejszej rzeczywistości. Twierdzenie to, jak pamiętamy, głosi, że współczesne społeczeństwo przejawia silną skłonność do przechodzenia od systemu nagradzania według pozycji przypisanej ludziom do systemu nagradzania opartego na pozycji osiągniętej.
NAJISTOTNIEJSZY RYS
Według funkcjonalistów ta tendencja jest jednym z najistotniejszych rysów nowoczesnych społeczeństw. Z wielu względów wydaje się, że taki pogląd nie jest do końca prawdziwy. Zwróćmy uwagę na przykład, na sposób, w jaki traktowane są w społeczeństwach Zachodu niektóre grupy. Widać jasno, że w Stanach Zjednoczonych Murzyni, Latynosi i inne grupy mniejszościowe nie są traktowane tak samo, jak grupy lepiej osadzone w społeczeństwie, a ich dzieci często mają się gorzej wyłącznie ze względu na pozycję przypisaną do rasy lub grupy etnicznej. Niemal we wszystkich rozwiniętych społeczeństwach kapitalistycznych kobiety znajdują się w niekorzystnym położeniu, po prostu z racji płci.
SPOSÓB PODCHODZENIA DO GRUP
Sposób podchodzenia do grup mniejszościowych i do kobiet to bardzo poważny argument przeciwko wspomnianemu twierdzeniu funkcjonalistów. Co więcej, starania, aby skorygować niesprawiedliwe traktowanie, nie były efektem żadnych wewnętrznych tendencji rozwiniętych społeczeństw. Brały się z akcji politycznych, protestów, strajków, strajków okupacyjnych, bojkotów i tym podobnych środków.Traktowanie grup mniejszościowych i kobiet to jedynie fragment większej całości. Analizując dane dotyczące białych mężczyzn w Stanach Zjednoczonych, Samuel Bowles i Herbert Gintis stwierdzili, że wysokość zarobków nie jest powiązana z inteligencją mierzoną testami inteligencji. Nie istnieje merytokracja oparta na ilorazie inteligencji.
ZNACZĄCY ZWIĄZEK
Nie znaleźli nawet znaczącego związku między tendencją do wyrównywania lat nauki a wyrównywaniem się dochodów. Badania takie jak te pokazują, że właściwości przypisane wciąż odgrywają doniosłą rolę w dystrybucji nagród ekonomicznych i korzyści społecznych. Twierdzenie funkcjonalistów o istotnej roli właściwości osiągniętych odnosi się nie tyle do stanu faktycznego, ile do stanu świadomości. Innymi słowy, ludzie myślą, że nagrody powinny być przyznawane na podstawie osiągnięć i zasług, nie zaś według pochodzenia, płci, przynależności etnicznej. Ludzie wierzą, że inny system byłby nieuczciwy, i oceniają system społeczny, w którym żyją, podług stopnia, w jakim w ich mniemaniu spełnia on tę zasadą. Osoby niezadowolone z tego, co przynosi im życie, są bardziej skłonne pogodzić się ze swoją sytuacją, jeśli wierzą, że mi ały równe szanse, niż gdyby sądziły, że padły ofiarą zmowy.
WIĘKSZOŚĆ LUDZI
Większość ludzi uważa, że bezpłatne szkolnictwo publiczne daje im uczciwe i równe szanse życiowe, że od nich zależy ich wykorzystanie. Bowles i Gintis, podobnie jak inni marksiści, są zdania, że szkoły są ważnym czynnikiem w utrzymywaniu ładu społecznego, legalizują bowiem istniejące nierówności. Innymi słowy, skoro pierwotną rolą szkolnictwa w systemie kapitalistycznym jest reprodukcja stosunków produkcji, to konieczna jest w tym celu reprodukcja hierarchicznego, autokratycznego systemu pracy, a zatem szkoła musi skłonić ludzi, by uwierzyli, że dano im wszystkim równe szanse osiągnięcia powodzenia
DRUGIE SPOJRZENIE
Analizując funkcjonalizm, mieliśmy okazję stwierdzić, że pojęcie „program ukryty” przydaje się do wyjaśnienia pośrednich sposobów wdrażania uczniów do wartości i norm charakteryzujących nowoczesne, przemysłowe społeczeństwo. Zachowanie w rodzaju oczekiwania w kolejce, planowania harmonogramu działań według zegarka, konkurowania o uwagę nauczyciela, samodzielnego wykonywania zadań uznawane są za doniosły element w przygotowaniu do pracy w nowoczesnym społeczeństwie. Także marksizm przyznaje, że szkoły kształtują postawy niezbędne do pracy w nowoczesnym społeczeństwie kapitalistycznym. Jednak poglądy funkcjonalistów i marksistów znacznie się różnią.